In de podcast onderzoeken Johan en Baudy wat een overwegend bezwaar is en waar dan de spannende hoekjes zitten. Hoe geef je les volgens de Harkness Methode en maak je bewust eigen keuzes, ook als dat betekent dat je dan soms afscheid moet nemen van mensen, ideeën of situaties.

Shownotes

Johan zet zich sinds 4 jaar in voor democratisch onderwijs als vakdocent, samenwerker en bestuurslid van de Stichting Vrienden van DOE040 in Veldhoven. Hij is zelf ook een ‘product’ van democratisch onderwijs, want hij heeft op twee democratische scholen gezeten. Hij is betrokken, nieuwsgierig en enthousiast. Voor zijn gevoel is hij nog maar net begonnen met bijdragen aan democratisch onderwijs in Nederland.

Volg de gast

johan [punt] wester [apenstaartje] gmail [punt] com

Minst en meest gelijkwaardig

Minst gelijkwaardig

Voor verschillende ruimtes op DOE (Democratische school in Veldhoven) is een brevet nodig om daar naar binnen te mogen. Als samenwerker (zo worden de medewerkers op DOE genoemd) heb je zo’n brevet niet nodig en mag je alle ruimtes zo binnenstappen en ook nog eens leerlingen aanspreken op gedrag in zo’n ruimte. Dat voelt ongelijkwaardig.

Meest gelijkwaardig

Een leerling kwam naar hem toe met een vraag op relationeel vlak. Normaal zou hij zich niet mengen in of zich bemoeien met dit soort problemen als samenwerker. Dat voelt voor hem ongepast, maar deze leerling vroeg toch door naar zijn mening en wilde graag een ander gezichtspunt. Dat voelde als een extra stapje gelijkwaardigheid.

Kennismaken

Johan heeft vanaf begin middelbare school op democratisch onderwijs gezeten. Hij is gestart op Iederwijs in Deventer, heeft meegeholpen met het oprichten van die school. Daarna heeft hij nog op Discoveri in Zwolle gezeten. Een school die hij typeert als een combinatie van Democratisch- en Montessorionderwijs. Na zijn middelbare school heeft hij een pauze van democratisch onderwijs genomen en is Maatschappijwetenschappen gaan studeren. Na zijn studie wilde hij graag weer een bijdrage leveren aan deze vorm van onderwijs en is toen terecht gekomen bij DOE040. Daar werkt hij nu 4 jaar, als vakdocent, samenwerker en nu ook als bestuurder bij Stichting Vrienden van DOE.

Over zijn tijd op Discoveri zegt Johan dat hij toen wel veel ruimte ervoer om eigen dingen te doen, maar dat de context wel behoorlijk vast lag. Een presentatie aan het einde van een periode, een dagopening. Er was ook weinig ruimte voor leerlingen in het besluitvormingsproces. De omgeving en het gebouw waren wel heel inspirerend, maar voor Johan niet zo relevant omdat hij er met de bedoeling heen ging om vakken te volgen en staatsexamens doen. Die heeft hij uiteindelijk deels via Discoveri en deels via de VAVO behaald.

Gelijkwaardigheid heeft voor Johan te maken met macht. Gelijkwaardigheid ontstaat in een situatie waarin je de belangen van de ander even zwaar meeweegt als je eigen belangen.

Hij houdt er van om in situaties de spannende hoekjes op te zoeken, waar komen we in de knel? Hij houdt van situaties waarin er tegengestelde belangen zijn, waar het dus moeilijk is om een compromis te vinden. Hoe gaan we om met mensen die een overwegend bezwaar hebben? De spanning zit hem voor Johan in het woord overwegend, daar knelt het.

Verder gaat het over afscheid nemen van projecten, van groepen, van mensen. Mag dat eigenlijk nog wel? Hoe vormt democratisch onderwijs je en hoe draagt dat bij in je huidige werk? Hoe ziet de praktijk van alledag er uit op een democratische school?

Hij geeft zelf voor leerlingen die dat wensen les in maatschappijleer, maatschappijwetenschappen en aardrijkskunde. Hij gebruikt voor zijn lessen de Harkness Methode. Op dure prep-scholen in de VS gebruiken ze deze methode veel. Het houdt in dat je met een groepje leerlingen en een docent bij elkaar zit en dat je als docent weinig hoeft in te brengen en de leerlingen voornamelijk aan het woord zijn. Hoe je rol dan verandert van docent in facilitator.

Er komen vragen voorbij als:

• Is het niet lastig om van democratisch onderwijs over te stappen naar regulier onderwijs?
• Hoe is het als iemand zegt wat je moet doen in plaats van zelf te kiezen?
• Kun je wel functioneren in de ‘gewone’ maatschappij?
• Hoe draag je verantwoordelijkheid voor je eigen keuzes?
• Kan er over de basisregels van de school gediscussieerd worden?

Rituelen

Johan vind het woord rituelen een mooie aanleiding om het te hebben over de basisregel op DOE. Dit is: ’Respect voor jezelf, voor elkaar en voor de ruimte’. Dat komt elke dag in van alles terug.

Inspiratie

• Dit boek gaat vooral over hoe men leert en hoe kinderen leren. Uiteindelijk komt de schrijver uit bij de uitgangspunten van de Sudbury Valley School in de VS:  Peter Gray, free to learn
• De methode die Johan gebruikt in zijn lessen is de Harkness Methode;
  https://www.exeter.edu/excellence/how-youll-learn
  Helemaal in deze methode duiken? Kijk dan op https://www.exeter.edu/programs-educators/harkness-outreach/participants-write-about-harkness
• De occupy beweging kwam wereldwijd op, net toen Johan ging studeren. Er was ook een groep in Amsterdam.
  Daaruit vloeide de club voort: Seeds for change https://www.seedsforchange.org.uk/. Als je doorklikt naar ‘Resources’ vind je allerlei materialen waarin ze hun technieken uitleggen.
• Een tekst door Nan Narboe, een vrouw betrokken bij de oprichting van een democratische school in de VS. Zij heeft een tekst geschreven: “Only the Hopeful”. Daarin legt ze het verschil uit tussen de ‘kind’ en de ‘real’. Johan laveert daartussen en vind dat super inspirerend.

Muziek

Johan kiest voor het nummer My Way van Frank Sinatra. Wat hij zich steeds meer realiseert is dat vanaf het moment dat hij democratisch onderwijs is gaan volgen hij steeds geleerd heeft zijn eigen keuzes te maken. Volgens hem gaat het nummer over het bewustzijn op het maken van die eigen keuzes.